(Foto:ncbj.gov.pl)

Prof. Adam Sobiczewski

   (21.08.1931-20.10.2017)

Profesor Adam Sobiczewski był światowej klasy ekspertem w dziedzinie teoretycznej fizyki jądrowej badającym strukturę i własności ciężkich i superciężkich jąder atomowych.

Urodził się 21 sierpnia 1931 roku w Skierniewicach. W roku 1948 ukończył Gimnazjum im. B. Prusa w Siedlcach, a świadectwo dojrzałości otrzymał w roku 1950 w Liceum im. S. Żółkiewskiego, które miało profil matematyczno-fizyczny. W roku 1955 ukończył studia na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizując się w matematyce, a w następnym roku (1956) ukończył prowadzone równolegle studia na Wydziale Łączności Politechniki Warszawskiej, specjalizując się w zakresie techniki fal ultrakrótkich. Stopień doktora w zakresie nauk matematyczno-fizycznych uzyskał w roku 1964 na Uniwersytecie Warszawskim. Wcześniej, w 1962 roku rozpoczął pracę w Instytucie Badań Jądrowych, gdzie w 1969 r. uzyskał habilitację. W 1976 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, profesora zwyczajnego w roku 1989. Wypromował 10 doktorów. Od 1989 r. był członkiem korespondentem PAN, a od 2013 r. członkiem rzeczywistym PAN. Od 1997 r. był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. W IBJ, a potem w IPJ, szereg lat kierował Pracownią Struktury Jądra w Zakładzie Teorii Jądra Atomowego. W latach 1977-2003 był redaktorem naczelnym pisma Polskiego Towarzystwa Fizycznego „Postępy Fizyki” (pozostając potem jego redaktorem honorowym). W latach 1988-1991 był przedstawicielem Polski w Radzie Naukowo-Koordynacyjnej ds. Fizyki Teoretycznej Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej w Rosji, a od 1992 r. był tam członkiem Komitetu Doradczo-Programowego ds. Fizyki Jądrowej. W latach 1997-2006 uczestniczył w pracach Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów.
Najważniejszym osiągnięciem naukowym Prof. A. Sobiczewskiego było przewidzenie (wspólnie z D. A. Arseniewem i V. G. Sołowiowem, praca z Nucl. Phys. A 139 [1969] 269) nowego obszaru jąder zdeformowanych o liczbie masowej powyżej A= 100. Zostało ono potwierdzone doświadczalnie i obszar ten jest do dzisiaj intensywnie badany w wielu laboratoriach świata. Inne ważne prace prof. A. Sobiczewskiego dotyczą jąder superciężkich, w szczególności zdeformowanych jąder superciężkich. Położenie ich i własności przewidziane zostały przez prof. Sobiczewskiego we współpracy z K. Böningiem, S. Ćwiokiem, Z. Patykiem i J. Skalskim (dwaj ostatni są już profesorami w NCBJ) w serii prac z lat 1986-1991. Są to jądra położone wokół podwójnie magicznego jądra zdeformowanego o liczbie protonów Z = 108 i liczbie neutronów N = 162. Samo pojęcie podwójnie magicznego jądra zdeformowanego, a także zdeformowanych jąder superciężkich, zostało wyprowadzone przez prof. Sobiczewskiego i współpracowników i jest coraz częściej używane w literaturze światowej. Powyższe przewidywania zostały w latach 1993-1995 potwierdzone doświadczalnie przez fizyków amerykańskich z Livermore, rosyjskich z Dubnej i niemieckich z Darmstadtu. Odkrycie przewidzianego teoretycznie obszaru stosunkowo długożyciowych zdeformowanych jąder superciężkich otworzyło duże możliwości rozszerzenia tablicy nuklidów i zbadania własności fizycznych tych bardzo ciężkich jąder, istniejących tylko dzięki efektom powłokowym w ich strukturze. Otworzyło również możliwości rozszerzenia tablicy Mendelejewa oraz zbadania własności chemicznych przynajmniej niektórych spośród tych superciężkich pierwiastków. Już w 1994 r. tablica ta została rozszerzona o dwa nowe pierwiastki: 110 i 111, zsyntetyzowane w Darmstadt w Niemczech, dając wyniki zgodne z przewidywaniami teoretycznymi. Potwierdzenie doświadczalne przewidywań teoretycznych prof. A. Sobiczewskiego i współpracowników odnotowane zostało na wielu konferencjach poświęconych strukturze i syntezie najcięższych jąder oraz w wielu ogólnych i popularnych czasopismach naukowych jak Physics Today, Science, Discovery.
Prof. A. Sobiczewski w sposób zupełnie wyjątkowy przyczynił się do zbudowania światowej pozycji NCBJ w dziedzinie fizyki jądrowej, w szczególności dotyczącej jader superciężkich najbardziej intensywnie obecnie badanych na świecie. Za swe osiągnięcia Prof. A. Sobiczewski został w 2001 r. wyróżniony Doktoratem honoris causa Uniwersytetu im. M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Poza tym otrzymał on następujące nagrody i wyróżnienia: indywidualną I st. Państwowej Rady ds. Energii Atomowej (1976); Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk ścisłych (1995); Nagrodę im. G. N. Florowa (zespołowa) Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej, Rosja (1997) oraz Nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego (Nowy Jork, USA, 1997). Został odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi (1974); Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005) oraz Medalem im. A. Sołtana (Instytut Problemów Jądrowych, 2001).

(źródło: ncbj.gov.pl)

 

---

---